Voorkom dat je een intellectuele luiwammes wordt

Iedereen is intellectueel lui 

Feit is echter dat we op een bepaalde manier allemaal intellectueel lui zijn. Dat is biologisch bepaald. Ons brein draait namelijk op systemen die niet continu bevragen of we de wereld en informatie om ons heen juist interpreteren. Het kritische zoeklicht dat we tot onze beschikking hebben is maar klein en het is ontzettend lastig om zelf achter het zoeklicht te gaan staan en het te besturen. Afleidingen zoals social media, Netflix, een leuke nieuwe game of spelen met je kat liggen allemaal op de loer. En het brein beloont je ook nog eens als je ingaat op deze prikkels met de aanmaak van dopamine, een stofje dat je een fijn gevoel geeft. Kortom, er zijn allerlei factoren die jou afleiden om jouw ultieme, kritisch-geschapen zelf te worden. 

Intellectuele luiheid maakt je leven saai, intellectuele proactiviteit daagt uit

De vraag die mensen zich stellen is: hoe erg is het als ik in mijn comfort zone blijf? Je gaat daar immers niet aan dood. Maar je leven wordt wel érg saai. Je eet elke dag hetzelfde, je gedachten raken vastgeroest en zo dooft de vonk der verandering in je hoofd langzaam uit. Jammer! Ik heb niet direct een medicijn tegen dit ziektebeeld, maar misschien bieden de woorden van Jordan Peterson uit 12 Rules for Life wel soelaas voor één van de symptomen: “neem aan dat de persoon naar wie je luistert iets weet dat jij niet weet.” 

Wil je iets veranderen? Kom uit de comfort zone 

Een intellectueel proactief leven is dan ook veel interessanter. Ik maak graag de vergelijking tussen de waterval-methode en de scrum-methodiek. De eerste gaat uit van een haast niet veranderende wereld waarin er geen ruimte is voor het inspelen op nieuwe inzichten, terwijl dat juist centraal staat bij scrum.  

Het aantrekkelijke van de eerste methode – en van intellectuele luiheid – is dat je een groter gevoel van zekerheid hebt. Dat vinden mensen fijn. We hebben een natuurlijke veranderaversie omdat we verlies-vermijdend zijn ingesteld, weer zo’n biologisch dingetje van het brein. Daardoor vinden we het vaak lastig om iets nieuws te proberen. Dat hoeft namelijk niet per definitie te betekenen dat je er beter of gelukkiger van wordt, zeker niet op de korte termijn. Veranderingen betalen zich op de lange termijn wel vaak positief uit, maar dat is iets wat we moeilijk kunnen overzien.  

Trap niet in de informatiefuik en de gesloten feedback-loop 

Als je wilt voorkomen dat je in de intellectuele luiheid-val trapt, moet je de lange termijn boven de korte termijn stellen. Doe je dat niet, dan loop je het risico om in een gesloten feedback-loop terecht te komen. De wereld om je heen verandert, maar jij staat stil. Nieuwe informatie die je toekomt, gebruik je niet langer om je denkbeelden kritisch tegen een nieuw licht te houden, maar om je bestaande denkbeelden te bevestigen. In het informatietijdperk waarin we leven, is dat makkelijker dan ooit: er is altijd wel een artikel, nieuwsbericht, opiniestuk te vinden die je het idee geeft dat je gelijk hebt. Je leeft – geholpen door algoritmes en je innerlijke drijfveer om gelijk te hebben – in een bubbel.   

Waak voor het bevestigingsvooroordeel 

We noemen dit fenomeen ook wel het bevestigingsvooroordeel, ook wel bekend als confirmation bias. Het betekent dat je informatie opzoekt en zodanig interpreteert dat ze jouw persoonlijke ideeën en opvattingen ondersteunen. In de afgelopen anderhalf jaar hebben we om ons hun heen kunnen zien wat het bevestigingsvooroordeel met mensen kan doen. Door sociaal isolement en afnemende zekerheden werd het bevestigingsvooroordeel bij velen aangewakkerd en vierden de complottheorieën hoogtij.  

Er zijn gevolgen op persoonlijk en maatschappelijk niveau 

Dit heeft mij persoonlijk geraakt doordat ik het contact met een vriend ben verloren die alleen nog maar kon praten over het verbinden van de dots, chemtrails uit vliegtuigen, 5G-chips-implentaten gesponsord door Bill Gates en allerlei andere theorieën. Kort voor de corona-crisis was hij zijn baan verloren en samen met zijn vriendin bracht hij hele dagen door met het bekijken van slecht samengestelde “documentaires” van  Janet Ossegaard. De feedback-loop zat potdicht en ik had niet de illusie dat ik die eigenhandig kon openbreken. 

Maar ook maatschappij-breed laat het z’n sporen na. Bijvoorbeeld doordat 5G-masten in de fik gestoken worden of er een uitbraak plaatsvindt van een ziekte plaatsvindt die voorkomen had kunnen worden met vaccinaties. Denk bij dat laatste bijvoorbeeld aan mazelenuitbraken in de Verenigde Staten terwijl de ziekte in dat land in 2000 effectief geëlimineerd was. Of aan polio-uitbraken in de Biblebelt, die onnodig tot enkele gevallen van kinderverlamming hebben geleid. Om over de hedendaagse misinformatie en ongegronde opvattingen rond het corona-virus maar te zwijgen. 

Maar wat heeft dit in hemelsnaam met Salves te maken? 

Als tester kan je het je niet permitteren om informatie maar klakkeloos aan te nemen. Je moet kritisch zijn naar de informatie die je binnenkrijgt, maar je ook kritisch opstellen naar jezelf en je eigen aannames. Een goede reality check vind ik zelf altijd de gebruikersacceptatietest. Als tester heb je gepoogd om de mogelijke paden die een gebruiker door de applicatie neemt bloot te leggen en te testen. Vervolgens doet een gebruiker dingen die je niet voor mogelijk had gehouden. Daarmee weet de gebruiker de applicatie vakkundig te slopen en sta jij met je mond vol tanden. Ik overdrijf ietwat, maar als tester doe je er goed aan om jezelf welhaast als onwetende onnozelaar op te stellen en naar anderen te luisteren. Hierbij is er maar een gepaste aanname: degene die tegenover je zit weet iets wat jij niet weet!